FRANSE ORGELS IN NEDERLAND © 2023 Vincent Hildebrandt HOME
Simonshaven
Hervormde Kerk
1909 - A.S.J. Dekker
1961 - Ernest Muhleisen
1982/1993 - Gert van Buuren
I/7 - mechanisch
Dispositie
Manuaal (C-g
3
)
Montre 8
Bourdon 8
Prestant 4
Flûte 4
Doublette 2
Fourniture 1 1/3 III-V
Pedaal (C-f
1
)
Bourdon 16
Tirasse
Temperatuur: 1/4 komma middentoon.
Winddruk: 50 mm
Video
Jeroen de Haan
Dank aan Jan Muiderman voor de genoten gastvrijheid
en aan Jeroen de Haan voor zijn bereidheid dit orgel te
demonstreren voor de camera’s!
De geschiedenis van dit orgel is door Gerard Verloop
uitvoerig beschreven in zijn Kroniek 1993 in het blad ‘De
Mixtuur’ (blz. 177-179):
De kerk van Simonshaven dateert van 1854, doch kreeg
pas in de 20e eeuw een orgel, gebouwd door fa. A. S. J.
Dekker te Goes.
De dispositie daarvan luidde:
Manuaal, C-f"': Prestant 8' (front zink 'met aluminium'),
Holpijp 8', Céleste 8' (vanaf c'), Octaaf 4', Fl0te dolce 4',
Quint 3' (i.p.v. een aanvankelijk geprojecteerde Mixtuur 2
sterk bas / Cornet 3 sterk discant), Octaaf 2'. Ventiel.
Aangehangen pedaal, C-b
0
. Octaafkoppel. Drukknoppen
p f o. Pneumatische tractuur.
De oplevering was bepaald op I juni 1909. Kast
ongeschilderd volgens 'Teekening III' (d.w.z. als bijv.
Oudewater, Geref. kerk). Het orgel diende door de kerk
zelf te worden afgehaald van de tram te Biert of vanaf de
haven. De plaatselijke predikant Ds. Bax werd
commissieloon toegezegd. Er werd 10 jaar garantie
gegeven.
Blijkens potloodaantekeningen in de kas vond er
doorgaans jaarlijks een stemming plaats, van 1916 tot
1933 vaak door W. Brand en van 1934 tot 1948
uitsluitend door L. Eversdijk.
Aan het eind van de 50'er jaren besloot men dit orgel
met behulp van overgebleven gelden uit het Nationaal
Rampenfonds (bedoeld als steun aan de slachtoffers van
de Watersnoodramp in 1953) te vervangen. Als blijk van
erkentelijkheid voor de internationale steun aan het
Rampenfonds werd af en toe een orgelbouwopdracht
verstrekt aan een buitenlandse bouwer. In dit geval zag
het betreffende fonds gaarne een bouwer uit Frankrijk in
aanmerking komen, welk land op dit gebied nog niet aan
de beurt was geweest. Na diep nadenken en lang
aarzelen viel de keus tenslotte op Ernest Muhleisen uit
Straatsburg, die in de gehandhaafde kas van Dekker voor
24.700,- gulden een nieuw mechanisch werk van 7
stemmen aanbracht.
Het werd eind 1960 opgeleverd, doch vervolgens door
de Herv. Orgelcommissie afgekeurd, voornamelijk
vanwege het gebruik van te wijde mensuren. Ook over
de intonatie bestond een verschil van inzicht tussen de
orgelbouwer en de Orgelcommissie (de heren W.
Hülsmann en L. Erné). Om de gerezen moeilijkheden op
te lossen, bracht de heer Hülsmann gedurende zijn
vakantie nog een bezoek aan de familie Muhleisen te
Straatsburg. Na het uitvoeren van enige correcties kon
het orgel tenslotte op 2 februari 1961 worden
goedgekeurd. De dag daarop vond de ingebruikneming
plaats, in het bijzijn van de Franse consul Robert
Alaterre, de heren W. Hülsmann en dr. J. W. Doeve
namens de Hervormde Orgelcommissie en een armzalig
aantal van +25 personen uit de plaatselijke
kerkgemeenschap. Daarbij werd o.m. een korte
toespraak in de Franse taal gehouden door de heer
Doeve. Het programma bevatte ook drie kleine
orgelwerken, die op de nieuwe aanwinst werden
uitgevoerd door de heer Hülsmann.
Niet zo duidelijk is, hoe het verder ging met het
onderhoud. Uit de periode daarna is alleen bekend dat
het orgel in 1964 door de firma Van Vulpen werd
nagekeken en gestemd. In 1982 werden door de heer
Gert van Buuren (toen woonachtig in Poortugaal)
pogingen tot verbetering in het werk gesteld, waarbij
windvoorziening en de toch niet zo bevredigende
intonatie werden gecorrigeerd. Thans werd het orgel
door Van Buuren, inmiddels gevestigd te Heukelum,
nogmaals onderhanden genomen, en wel hoofdzakelijk
op dezelfde punten. Vooral de intonatie kreeg nu een
geheel andere opzet, geïnspireerd op de toongeving
(notabene!) uit de tijd van de renaissance.
De Fourniture had oorspronkelijk als samenstelling:
C 1 1/3’, 1, 2/3’; c 2’, 1 1/3', 1’; c' 2 2/3, 2, 1 1/3', 1 1/3; c" 4,
2, 2 2/3, 2 2/3, 2'
en thans, na de jongste werkzaamheden:
C 1 1/3, 1 4/5; c 2, 1 1/3, 1 4/5; c' 2 2/3, 2, 1 1/3, 1 3/5, 1
1/3; c" 4, 2, 2 2/3, 1 3/5, 1 1/3.
Windvoorziening: een grote Ventus-ventilator in de
toren, die een 'Schwimmer'-balg van wind voorziet. Ter
verbetering van de windkarakteristiek werd het vrije
bovenblad van dit balgje, dat geplaatst is op de vloer
achter het klavier, aan één kant vastgezet.
Het orgel is sinds jaren in onderhoud bij de firma Reil te
Heerde.
Andere bron:
Orgbase.nl
Foto’s orgel: Vincent Hildebrandt